Η επέκταση των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ στο ορυχείο της Ποντοκώμης και της Μαυροπηγής, έφερε στο φως για πρώτη φορά ένα νεολιθικό οικισμό που χρονολογείται γύρω στα 6.500 π.Χ.

Η προϊσταμένη  της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης  και επικεφαλής της ανασκαφής στην θέση «Σουλούκια» της Ποντοκώμης Αρετή Χονδρογιάννη,  σημείωσε ότι «με βάση τα ευρήματα που έχουμε μπορούμε να μιλήσουμε για ένα οργανωμένο οικισμό που οι κάτοικοι του ήταν αγρότες και κτηνοτρόφοι, καλλιεργούσαν την γη τους και έτρεφαν κοπάδια με αιγοπρόβατα». 

Ο οικισμός φαίνεται ότι έχει ιστορία από το 6.500 έως το 6.000 π.Χ. και αποτελούσε μόνιμο σημείο κατοίκησης των προϊστορικών ανθρώπων.  Τα σπίτια ήταν πασσαλόπηκτα, με πηλό και ξερά φύλλα, αλλά όπως ανέφερε η κ. Χονδρογιάννη, «από τα ευρήματα που εντοπίσαμε στις τρύπες των πασσάλων φαίνεται ότι ο οικισμός καταστράφηκε από φωτιά». 

«Πολλές φορές στις αρχαιολογικές ανασκαφές, ειδικά την εποχή που εμείς διερευνούμε, η ιστορία γράφεται από ταπεινά αντικείμενα που έρχονται στο φως» τόνισε η Αρετή Χονδρογιάννη και ανέφερε την σφυρίχτρα που είναι κατασκευασμένη από οστό ζώου, καθώς και άλλα ευρήματα που ήρθαν στο φως, τα οποία αποδεικνύουν ότι οι κάτοικοι είχαν ξεκινήσει να εξερευνούν και την μουσική τέχνη. 

Οι προϊστορικοί κάτοικοι της Ποντοκώμης είχαν πολύ καλά λίθινα και οστέινα εργαλεία και είχαν αναπτύξει τρίχρωμη κεραμική στα αγγεία τους. Τα στοιχεία που διαθέτουν οι αρχαιολόγοι, τους κάνουν να πιστεύουν ότι «έχουμε τεχνική που ανέπτυξε τοπικό εργαστήριο της εποχής».

 Ο διευθυντής του Ορυχείου Καρδιάς, Κώστας Μαχτής, δήλωσε ότι για τις ανασκαφές στην περιοχή της Μαυροπηγής και της Ποντοκώμης που ξεκίνησαν το 2010, «έχουν διατεθεί από την ΔΕΗ 20 εκ. ευρώ», ενώ για «τις ανασκαφές στο ορυχείο του Αμυνταίου και στην Φλώρινα, 40 εκ. ευρώ». Συνολικά για μια δεκαετία  η ΔΕΗ έχει διαθέσει περίπου 60 εκ. ευρώ.  Επεσήμανε ότι ο λιγνίτης ως ενεργειακό καύσιμο κοστολογείται στα πλαίσια του ανταγωνισμού και «η επιβάρυνση που δέχεται από τις ανασκαφές και την αποδέχεται η επιχείρηση, είναι μεγάλη». Ανέφερε ότι «η επιβάρυνση της ΔΕΗ λόγω των ανασκαφών θα πρέπει να κινείται σε λογικά πλαίσια» δηλώνοντας όμως ότι «η ευαισθησία της ΔΕΗ στην ανάδειξη της αρχαιολογικής κληρονομιάς και ιστορίας της περιοχής είναι δεδομένη». 

Μικρό μέρος των ευρημάτων από τις ανασκαφές των τελευταίων χρόνων θα παρουσιαστούν σε επίσημη τελετή την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου  στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κοζάνης, ενώ τα περισσότερα ευρήματα φυλάσσονται σε αποθήκες του υπουργείου Πολιτισμού και στους αποθηκευτικούς χώρους του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής. «Θα χρειαστούμε ένα πολύ μεγαλύτερο μουσείο, ή ένα νέο μουσείο για να μπορέσουμε να εκθέσουμε όλο τον αρχαιολογικό πλούτο που φέραμε στο φως» συμπλήρωσε η  κ. Αρετή Χονδρογιάννη

Σπ. Κουταβάς